De eerste 40 dagen - het belang van ondersteuning in de kraamtijd

De kraamtijd is een delicate periode die vraagt om zorgvuldige aandacht op meerdere niveaus. Wij zijn sterk van mening dat bewuste voorbereiding op deze postnatale periode en volledige inzet op het herstel in de eerste 40 dagen na de geboorte, samen met de periode van zwangerschap en geboorte, het fundament legt voor een gezonde ontwikkeling, een hoge dosis vitaliteit, en gegarandeerde gezondheid op lange termijn. De postpartumperiode vraagt enerzijds om te focussen op het fysiek ondersteunen van de mama, evenals het omarmen van haar emotionele behoeften. Van het stimuleren van emotionele steun tot het omhullen van moeder en baby in fysieke warmte, van het belang van voedzame maaltijden tot het verkennen van lichaamswerk en -zorg, en niet te vergeten het cruciale element van rust.

Deze blog neemt je mee op een reis door de betekenisvolle aspecten van de kraamtijd. Ontdek waarom het cultiveren van een omgeving die deze pijlers omvat, niet alleen de gezondheid en het welzijn van moeder en baby bevordert, maar ook een sterke basis legt voor het ontstaan van een gebalanceerd en liefdevol nieuw gezin. In de praktijk merken we regelmatig dat ouders de neiging hebben om zich niet voor te bereiden op de kraamtijd. "Eenmaal dat ons kindje er is zien we wel," begrijpen we als geen ander, maar we merken ook dat deze attitude vaak leidt tot een aanslag op de reserve-energie en veerkracht van de nieuwe mama en haar gezin. Een voorbereiding of ondersteuning in de kraamtijd geven we dan ook graag mee als warme aanbeveling.

Een gezonde start begint bij voeding. Of het nu gaat om voedzame maaltijden voor de moeder of de beste voeding voor de baby, het belang van goede voeding tijdens de kraamtijd is niet te onderschatten. Het voedingsaspect van kraamtijdondersteuning onderstreept het creëren van een voedingsrijke omgeving voor het hele gezin. Er zijn een aantal specifieke stromingen die inzetten op de medicinale of helende werking van voeding in de kraamtijd. Ayurveda & macrobiotiek zijn twee voorbeelden daarvan. Niet iedereen heeft natuurlijk interesse om zich hierin te verdiepen of ervaart de inhoud vaak als zeer complex. Voel je het belang van de gepaste (medicinale) voeding in de periode van postpartum maar ziet jouw omgeving hier even het bos niet door de bomen, dan kan een onderlegde postpartum doula jou hierbij ondersteunen en voor je koken.

Betekent dit dat je super strikt hebt te gaan eten in je postpartum? Wat mij betreft niet, want 'comfort' primeert en met 'comfort' bedoel ik dat je als het ware 'blij' wordt. Je voelt je niet alleen fysiek verzadigd na de maaltijd, je voelt je ook emotioneel voldaan. Algemeen werkt het meer ondersteunend dat je geen stress ervaart bij de voedingskeuzes die je maakt en opeet. Stel je voor dat ik je nu 'angst' zou inboezemen rond een bepaalde soort voeding en dit is nu de voeding die je helemaal het gevoel geeft dat je even zwemt in een zwembadje van honing... Jammer toch dat je of het gerecht niet meer nuttigt of met angst en dus stress begint te eten. Ter inspiratie geef ik je wat peilers mee die kunnen helpen bij voeding in het postpartum. Laat je voeding & gerechten vooral bereiden door anderen en ga zelf niet in de keuken staan floreren. Vraag je partner of familie om bepaalde gerechten voor je te bereiden of spreek in je zwangerschap jouw vriendenkring al even aan hoe ze jou met gerechtjes een plezier zouden kunnen doen in jouw kraamtijdperiode.

• Geef ruimte aan zowel vitamine-voeding als aan comfort-voeding. Vitamine-voeding zorgt voor een aanvulling van fysieke nutriënten in je lichaam, comfortvoeding zorgt voor emotionele 'nutriënten', wat dan weer jouw emotioneel welbevinden tegemoet komt. Als je iemand bent die vrij gemakkelijk is op voeding, tracht jezelf uit te nodigen om te kijken vanuit de onderverdeling 'vitamine-voeding' vs 'comfort-voeding' en vermijd het framework van 'goede voeding' & 'slechte voeding'.
• Eet & drink voldoende, zoals eerder aangegeven, bij voorkeur warm. Je hebt extra vocht nodig als je borstvoeding geeft en onderschat niet de hoeveelheid energie die verbruikt wordt bij het herstel en bij het borstvoeden: thee's, soepen, puree,...
• Ik vertel niet zo graag wat je 'niet' mag eten, maar hier wil ik je toch heel graag even uitnodigen om yoghurt, zuivel & slaatjes te vermijden in deze periode.
• Suppletie en natuurlijke middelen zijn vaak een absolute aanvulling denk bv. aan omega 3, foliumzuur, zink, vitamine D,...  hierover ook met je (natuur)therapeut die hierin onderlegd is wat jouw lichaam kan gebruiken.
• Vergroot je ijzeropname in eerste instantie via voeding: bv. door groene groenten, thee op basis van gedroogde laurier, ... klassiekere richtlijnen gaan over het eten van (organen)vlees; dit kan ondersteuning bieden, al kan het van je lichaam vaak te veel energie vragen qua verteringsproces.
• Durf ook te kiezen voor natuurlijk zoete voeding; vanuit TCM helpt dit om je milt-energie te vergroten: puree van zoete aardappel, puree van venkel of venkel in de oven, lang gestoofde prei, amazaké pudding, lang gestoofde ui, heerlijke bliss balls, ...
• Vergroot je probiotica opname ter ondersteuning van de kwaliteit van je darmtransit. Een combinatie van hormonen & de plaats die je baarmoeder innam, leverde als het ware een aanslag op het functioneren van je darmen - probiotica vind je in gefermenteerde producten zoals zuurkool, opgelegde augurken, kombucha, sojasaus,... Je kunt het zeker ook innemen via een supplement maar via voeding kan dus ook. Indien je om een of andere reden antibiotica innam gedurende de geboorte (bv. wanneer je positief testte op streptokokken of GBS) dan is het aangeraden om probiotica bij te nemen in je kraamtijd.
• Versterk je nier- & blaasenergie (zie ook bij 'warmte in de kraamtijd'): door zwarte sojabonenthee, toevoegen van Keltisch zout of Himalaya zout aan je voeding, kombu mee te laten koken in je rijst.
• Durf zeker ook trage koolhydraten toe te voegen aan je voeding, vaak ontmoet ik mama's die hun zwangerschapskilo's zo snel mogelijk willen verliezen en mijden koolhydraten. Laat ze zeker toe in je dagelijkse voeding, kies bij voorkeur voor volwaardige rijst, boekweit, havermout,...
• Heb je cravings?... wees mild met ze. Het zijn vaak signaalgevers dat je lichaam op fysiek of emotioneel vlak met een uitgesproken behoefte te maken heeft. Wanneer ze langere tijd aanhouden en je ze alsnog als storend ervaart, kan je gaan kijken wat die onderliggende behoefte dan is... het kan een emotionele oorsprong hebben, bijvoorbeeld wanneer je behoefte hebt aan gedragenheid, aanwezigheid van een moederfiguur, even ontsnappen aan alle emoties die ervaren worden, niet moeten toegeven aan vermoeidheid, ... het kan ook een fysieke oorsprong hebben, bijvoorbeeld wanneer een bepaalde vitamine of mineraal een manifest tekort heeft in je lichaam (kan je bijvoorbeeld afleiden uit je bloedanalyse als die werd genomen na de geboorte, maar is zeker geen must).

Een essentieel aspect van de kraamtijd is het ervaren van emotionele steun. Mogelijk lukt dit prima tussen partners onderling, maar het kan ook zijn dat de kersverse moeder juist meer behoefte heeft aan de aanwezigheid van haar eigen moeder, of dat de ondersteuning van een derde partij als zeer waardevol wordt ervaren. De tumultueuze emoties en aanpassingen vragen om een zorgvuldige benadering. Van het beluisteren van de zorgen van een nieuwe moeder tot het delen van vreugdevolle momenten, het creëren van een emotioneel ondersteunende omgeving is van onschatbare waarde.

De uitdaging ligt vaak in ons vermogen om echt te luisteren naar wat er speelt bij de prille moeder. Voor moeders is het niet altijd eenvoudig om werkelijk te delen hoe ze zich voelen. Dit kan komen door wat de samenleving min of meer oplegt, zoals het 'moeten ervaren van de roze wolk' (terwijl de moeder dat misschien niet ervaart). Daarnaast zijn we vaak niet meer gewend om daadwerkelijk naar anderen te luisteren en hen volledig te laten uitpraten. We neigen er vaak naar om snel oplossingen te bieden door te zeggen 'dat gaat voorbij', 'dat is normaal', 'ik heb dat ook meegemaakt', enzovoort.

Wat daadwerkelijk zou kunnen ondersteunen, is volledig luisteren naar wat de moeder te delen heeft, dit mogelijk kort samenvatten (met haar eigen woorden aan het einde om zeker te zijn van begrip) en haar vragen wat ze werkelijk nodig heeft. Soms is het voldoende dat er eenvoudigweg naar haar geluisterd wordt en dat ze de ruimte en veiligheid voelt om (kwetsbaar) te delen, zonder dat er verder iets nodig is. Op andere momenten zal het gesprek haar behoeften of nood signaleren, en dan kunnen jullie samen bekijken hoe daar invulling aan te geven.

Voor de vader of partner is het evenzeer van groot belang om ruimte te geven aan wat hij nodig heeft. De komst van een kleintje nodigt iedereen uit om een nieuwe houding te vinden in de veranderde dynamiek.

In de liefdevolle omhelzing van de kraamtijd is fysieke warmte van cruciaal belang. Het lijkt vanzelfsprekend dat de nieuwe moeder behoefte heeft aan de emotionele warmte van zachte aanrakingen en warme knuffels, wat bijdraagt aan een gevoel van veiligheid & geborgenheid maar ook die kostbare helende hormonen activeert.

Het verstrekken van fysieke warmte op een meer praktische manier is eveneens van groot belang. De bevalling is een uitzonderlijke situatie die veel van het lichaam vergt. Tijdens de bevalling verliest een vrouw veel 'lichaamswarmte' door bloedverlies, vocht, de werking van hormonen en de dynamiek van hormonen. Hoewel een vrouw mogelijk altijd al wat gevoeliger was voor bijvoorbeeld koude voeten, kan dit na de geboorte van haar kind aanzienlijk toenemen.

Volgens de Oosterse traditionele geneeskunde wordt gezegd dat de blaas- en nierenergie een ware uitputtingsslag ondergaan tijdens de geboorte en bevalling. Het opnieuw toedienen van fysieke warmte aan het fysieke lichaam kan ondersteunend werken en het natuurlijke herstel en de homeostase bevorderen. Dit draagt bij aan een betere balans op fysiek vlak, wat zich ook zal vertalen in meer balans op energetisch en emotioneel vlak.

 Heel praktisch kan je warmte aan je lichaam geven door:

• dragen van warme (wollen) sokken ook wanneer je 6 weken postpartum in de zomer valt - draag ze in de kraamtijd gerust ook gedurende de nacht 
• verschillende lagen kledij dragen en kies surplus eventueel voor een nier- of buikband in wol of tricot 
• ga voor warme en vochtbevattende maaltijden: thee's, soep, puree, pap,... 
• 'binding' of inbinden van je lichaam (denk aan belly binding of belly wrapping) of specifiek je bekkengebied kan ook zorgen voor extra warmte 
• neem, wanneer je bloedverlies gestopt is, regelmatig een warm bad (37°C - 40°C) eventueel met wat keltisch zout of himalaya zout 

Kraamtijd vraagt om gerichte aandacht voor het fysieke welzijn van de moeder. Van postnatale oefeningen tot ontspannende massages, het lichaamswerk en de zorg dragen bij aan het herstel en de vitaliteit van de nieuwe moeder. Een gezond lichaam vormt de basis voor een gezonde start voor het hele gezin. Enkele voorbeelden van specifieke lichaamsverzorging kunnen eenvoudigweg 'basic' zijn, zoals een warm bad eventueel met keltisch zout of magnesiumzout, of voldoende slaap waarbij je je ritme aanpast aan dat van je kindje. Andere opties zijn belly binding of inwikkelen, regelmatig een voetenbad, massages, enzovoort.

Belly binding omvat het strak inwikkelen van de buik met doeken. In principe kan elk soort doek worden gebruikt om in te binden. Het biedt fysieke ondersteuning aan de buikspieren en het bekkengebied, en de extra steun werkt door tot op het niveau van de fascia. Het geeft warmte, ondersteuning aan de onderrug, een gevoel van gedragenheid in het bekkengebied, verbetert de houding en bevordert over het algemeen het herstelproces na de bevalling. Verschillende moeders die zichzelf regelmatig zo'n moment van belly binding gunnen, geven aan dat ze door herhaling steeds meer het gevoel hebben dat hun lichaam weer van henzelf is. Voor moeders die een buikgeboorte (keizersnede) hebben gehad, kan het raadzaam zijn om eerst wat meer hersteltijd te nemen voordat ze beginnen met body wrapping. Raadpleeg indien nodig je vroedvrouw of gynaecoloog om te bepalen wanneer je kunt beginnen met het inbinden van je buik en bekken.

Het prille moederschap vraagt veel aanpassing van het lichaam, van je dagelijks functioneren tot het opofferen van slaap, waardoor gemakkelijk spanning of stress kan ontstaan. Zelfs het geven van borstvoeding kan leiden tot meer spanning in schouders en borstkas. Een massage kan dan absoluut verlichting en ontspanning bieden op een natuurlijke manier. Misschien heeft je partner wel een verborgen talent voor masseren, maar je kunt ook in de buurt kijken of er professionele massageservices beschikbaar zijn, of overwegen om van een massage aan huis te genieten.

Een 'closing the bones'-ritueel, of sluitingsritueel, is een manier om het moederschap en mogelijk het einde van de postnatale periode te vieren. Traditioneel gezien is dit een Zuid-Amerikaans ritueel dat vaak massage, stomen, 'sluiten' of 'inbinden' van het lichaam, ontlading, enzovoort omvat. Dit ritueel fungeert als een overgangsritueel van vrouw naar moeder en heeft gunstige effecten op het emotionele, fysieke en energetische welzijn van de nieuwe moeder. Overigens kun je jaren na de geboorte van je baby nog steeds een sluitingsritueel uitvoeren.

Temidden van alle veranderingen en nieuwe ervaringen is rust een kostbaar ritueel, zelfs een gouden regel in het postpartum: 2 weken in bed, 2 weken op bed, 2 weken rond het bed. Voor moeders die zichzelf herkennen in het streven naar het behagen van anderen (vooral tijdens bezoek), familieleden willen behagen, of het moeilijk vinden om niets te doen, kan het aannemen van deze rustperiode confronterend zijn. Het creëren van momenten van stilte en ontspanning biedt de nodige ademruimte voor zowel moeder als baby. Hier zijn enkele voordelen op een rij:

• Een goed uitgeruste ouder is niet alleen beter in staat om de uitdagingen van het ouderschap aan te gaan.
• Het biedt meer ruimte voor huid-op-huidmomenten, wat gunstig is voor de hechting tussen moeder en baby en op zijn beurt de borstvoeding ten goede komt.
• Het versnelt uiteindelijk het herstelproces, aangezien alle energie naar het herstel kan gaan. Ik merk vaak dat moeders na 1 week al graag een wandeling willen maken, maar na enige afstand toch even denken aan 'me', want Celine had toch gezegd dat het helemaal oké is om niets te doen, zelfs geen wandeling in die eerste weken.

Voor moeders en ouders die het idee omarmen dat we als mens, inclusief jouw kleintje, zowel een fysiek lichaam als een ziel hebben, is de postpartum periode ideaal om de ziel van je baby comfortabel te laten aarden in dat kleine lijfje. De kraamtijd periode is er zo niet alleen voor het herstel van de mama, het geeft ook ruimte aan het gezin opdat één ieder zijn nieuwe plekje in de dynamiek kan vinden en voor je kleintje om helemaal te landen op de wereld. 

In de warme omhelzing van kraamtijdondersteuning vinden moeder, baby en gezin een solide basis voor een gezamenlijke reis. Het legt niet alleen de fundamenten voor een gezonde start, maar draagt ook bij aan het vormgeven van een liefdevol en gebalanceerd nieuw gezin.

Als afsluiter geef ik graag het volgende nog mee ... Je hoeft dit proces niet alleen te dragen voor jezelf of onder je jou en je partner. Deze periode vraagt heel veel energie, heel veel veranderingen en de nodige aanpassingen. We spreken over 6 weken postpartum maar mijn ervaring leert me dat het lichaam van een pasbevallen mama gewoonlijk 9 maanden nodig heeft om werkelijk te ontzwangeren. Daarnaast voelde ik met mijn eigen dochters altijd weer wat meer ademruimte en ontspanning ontstaan vanaf dat ze ongeveer de leeftijd hadden van 1 jaar. 

De maatschappij laat heel vaak uitschijnen hoe fantastisch die roze wolk moet zijn de eerste dagen en weken na de geboorte. Veelal ervaart de kersverse mama niet die roze wolk en kleurt die wolk vaak eerder grijs. Ik werkte hieromtrent ook mee aan een podcast voor de Morgen die je hier kunt beluisteren. Durf er zeker ook over spreken, als je de ervaring hebt dat er hiervoor weinig ruimte is of dat je je niet echt gehoord voelt door je partner of omgeving reik uit naar een 3e partij. Dit is perfect mogelijk dat het voor jouw omgeving niet evident is om jouw emoties te beluisteren, wees hierin mild naar jezelf toe en naar je omgeving... er werd ons heel vaak niet geleerd hoe om te gaan met emoties. -

Vooral wees heel mild voor jezelf,... jij bent de perfecte mama voor jouw kindje... jouw kindje koos jou... wat er ook gebeurt, hoe je het ook ervaart,... jij bent en blijft de perfecte mama. Vind het voor jezelf ok als je es je geduld verliest, verdriet voelt of wat dan ook,... wanneer je voelt dat je buiten jezelf geraakt geef dat aan,... hier is niks mis mee... gun het jezelf ook om te leren in het moeder- & of ouderschap. 

durf hulp te vragen mogelijks moeten je zoveel overtuigingen en patronen door om hulp te durven, vragen om steun toe te laten. Het is ook ok als je merkt dat je dit niet kunt vragen aan je directe dichtbije netwerk en liever beroep doet op een derde partij. Je kan bv. tijdens de zwangerschap reeds contact opnemen met organisatie die kraamtijd ondersteuning aanbieden, hun scholing & meerwaarde ligt vooral in de praktische support Deze worden mogelijks ook terug betaald door jouw mutualiteit. Je kunt ook beroep doen op een (postpartum) doula. Binnen ons team werken we ook met postpartum doula's zij zijn in het bijzonder onderlegt en geschoold om die emotionele ondersteuning bieden (een absolute aanrader wanneer de geboorte van je kindje anders liep dan gepland of gewenst of wanneer er reeds een bepaalde emotionele gevoeligheid merkbaar was gedurende de zwangerschap), zij zijn geschoold op welke manier ze ondersteunend kunnen koken voor je herstel & ze kunnen jouw zelfzorg ondersteunen met een aangepast voetenbad, lichaamsmassage, body binding of wrapping,... helemaal persoonlijk voor jou, jouw gezin en jouw herstel. 

Wil je op basis van bovenstaande info, meer te weten komen over hoe wij vanuit Wonder jou kunnen ondersteunen gedurende je postpartum dan kan je als volgt terecht 

• sluitingsritueel
• kraamtijd ondersteuning 
• kraamtijd massage
• geboorte & trauma